Zuid-Afrika

Algemene Zuid-Afrikaanse informatie

Zuid-Afrika  strekt zich uit over 1.220.000 km². De mediterrane zone strekt zich uit van Kaapstad tot Port-Elizabeth en vormt een strook langs de kust. Er zijn ongeveer 8.700 soorten planten op een oppervlakte van slechts 90.000 km² (ongeveer 3% van de wereldwijde mediterrane gebieden). De inheemse planten maken hier 68% van het totaal uit, wat uitzonderlijk is voor zo'n klein oppervlak.

De Middellandse Zee zones bevinden zich ten westen en zuidwesten van Afrika en worden beïnvloed door koude oceaan stromingen; voor Zuid-Afrika is dit de Benguela stroom. De planten van dit klimaat moeten twee moeilijke seizoenen verdragen: de kou en de wind in de winter en een lange, droge zomer. Milde temperaturen in de lente en de herfst leiden tot zware regenval, overstromingen en bodemerosie.

Fynbos

Fynbos (B) - Kogelberg National Park - Hermanus

Het is een karakteristiek landschap en beperkt zich tot een smalle kuststrook en bergachtig gebied met een mediterraan klimaat. Over het algemeen zijn de fynbos-bodems arm aan organisch materiaal, maar hun samenstelling varieert. Het is mogelijk om twee soorten fynbos te onderscheiden. In de bergen heerst een koud klimaat en sneeuwval is gebruikelijk op grote hoogte en de kustgebieden; temperaturen kunnen 40°C bereiken en zee-nevel komt er vaak voor, tevens kunnen er soms zeer sterke winden waaien.

Brand is een essentieel proces voor de vernieuwing en diversificatie van het fynbos. De terugkerende branden, over duizenden jaren, hebben een specifiek ecosysteem gecreëerd. Vuur is nodig in de fasen van het leven van struiken. Het zorgt voor de voortzetting van een rijke en lange aangepaste flora. Mineralen zoals kalium komen vrij door het vuur, wat belangrijk is voor de arme grond. De bioom wordt gekenmerkt door afwisselende fasen na de brand; grasland langzaam veranderend in struiklandschap tot de volgende brand.

Sommige soorten hebben een gesynchroniseerde bloei als gevolg van de branden. Vandaar hun naam Brand-Lelies (Cyrtanthus).

Dit wispelturige en vijandige klimaat zorgt voor een rijke biodiversiteit. Vegetatie in het Cape Floral Koninkrijk bestaat onder andere uit Proteacea (blad houdende struiken), Restionaceae (grassen) en Ericacea (heide). Een grote verscheidenheid aan bolgewassen, geraniums en vetplanten (Aloë, Euphorbia, Crassula, Aizoacées) zijn ook aanwezig.

De Zuid-Afrikaanse regering heeft een programma ter behoud van dit erfgoed ingesteld. Deze regio dreigde te worden vernietigd door de agrarische ontwikkeling en de toename van de stedelijke gebieden (aan de rand van Kaapstad in het bijzonder). Het programma gaat ook de verspreiding van uitheemse soorten tegen om de inheemse soorten te beschermen.

Typische fynbos parken zijn:
Good Hope National Park (A) - West Coast National Park (A) - Jonkershoek Nature Reserve - Cederberg National Park (B) - Palmiet River en De Hoop Nature Reserve (E). De Kirstenbosch National Botanical Garden bevat vele plantensoorten van dit type.

De beschermde gebieden van het Cape Floral Koningkrijk omvatten 553.000ha. Dit is één van de gebieden met de rijkste vegetatie van de planeet. Deze gebieden zijn opgenomen in de lijst van UNESCO werelderfgoed sinds 2004.

Albany Thicket

Albany Thicket (F) - Groendal Wilderness Area - Port Elizabeth

De Albany Thicket is pas onlangs in de wetenschappelijke literatuur beschreven. In plaats van uit te groeien tot een bos ontwikkelen deze gemengde gebieden zich. De neerslag is te laag voor een echte ontwikkeling van grote bomen en de bomen die er gedijen beschikken niet over de vereiste hoogte om als "bos" te worden geclassificeerd. Deze gebieden hebben een zekere brandwerendheid.

De bomen, die het bladerdak moeten vormen, groeien niet in overvloed. Dit is geen savanne. In feite, wetenschappers definiëren "tickets" als overgangsgebieden die bestaan uit bomen van kleinere afmetingen en middelgroot struikgewas.

De struiken groeien in zanderige, goed gedraineerde grond in brede valleien. Deze gebieden zijn nog steeds kwetsbaar voor brand en worden gebruikt voor begrazing. Het klimaat is droog en koud doordat de dalen minder zonlicht krijgen. Omdat de omliggende grond warm is, is de neerslag niet regelmatig.

Thickets bevatten inheemse planten, met name de succulente Euphorbia soorten. Thickets zijn compacter in de valleien in de buurt van de kust. Ze bestaan uit doornige struiken en ondergroei van klim- en vetplanten. Meer landinwaarts, is het klimaat droger en de begroeiing minder dicht. Thickets vormen met Fynbos de Kaap flora.

Afro temperate bos

Southern Afro Temperate Forest (D) - Tsitsikamma National Park - Knysna

Zuid-Afrika is een relatief droog land, zodat de groen blijvende bossen alleen bestaan daar waar de neerslag het hoogst is. Zoals tegen de naar de zee gerichte hellingen van het Eastern Escarpment en delen van de kuststrook langs de Wild Coast tot en met het Kaapse Schiereiland.
De natuurlijke bossen van Zuid-Afrika vormen de kleinste en meest gefragmenteerde biomen met slechts 0,2% van de totale oppervlakte. Dit koel-gematigd bos is anders dan de tropische regenwouden van Centraal-Afrika. De Afro-Montane bossen worden gekenmerkt door regelmatige nevels die hun ontwikkeling bevorderen.

In het Noord-Oosten bezit Cape KwaZulu NP een mozaïek van vegetatie langs de oostelijke kust van Zuid-Afrika. Deze bosgebieden worden gezamenlijk genoemd het Northern Afro Temperate Forest. De binnenlandse grens is gelegen aan de voet van de Drakensbergen. De kustvlakte is vorst vrij en maakt de ontwikkeling van subtropisch bos mogelijk. In het zuidelijke deel van deze ecoregio variëren de temperaturen tussen 10°C en 24°C. Het bos van Cape Kwazulu NP is verdeeld in 3 delen: het bos aan de kust, het overgangsbos en het duinbos dat groeit op zandduinen.

De Zuid-Afrikaanse gematigde bossen (Southern Afro Temperate Forests), bevinden zich in het gebied tussen Kaapstad en Port Elizabeth, met name in het Tsitsikamma NP. Tsitsikamma komt van het Khoisan (taal van de eerste bewoners van de regio) en betekent "plaats waar veel water is". Het park bestaat uit 80km rotsachtige kust met spectaculaire landschappen, een afgelegen bergachtig gebied met eenzame valleien bedekt met fynbos en gematigde bossen gelegen in diepe kloven die leiden naar de zee. De gemiddelde jaarlijkse neerslag is 1200mm.

Het Tsitsikamma NP biedt naast haar marine deel, een gemengd deel met weelderig inheems bos, fynbos en steile kliffen. Eén van de meest karakteristieke bomen is de Podocarpus falcatus.

Veel van de oude bomen werden geveld door de eerste kolonisten, maar belangrijke zones van natuurlijk bos, in beschermde gebieden en in afgelegen valleien, bleven bestaan.

Succulent Karoo

Succulent Karoo (K) - Groot Swartberg Nature Reserve - Oudtshoorn

Deze bioom ligt naast de mediterrane klimaat zone. Het heeft evenveel status als de andere biotopen van Zuid-Afrika. Het is niet een subtype van het Karoo-bioom. Het merendeel van de bioom bestrijkt een vlak tot licht glooiende vlakte met enkele heuvelachtige en gebroken velden, meestal gelegen ten westen en zuiden van de "Escarpment" en ten noorden van de "Cape Fold Belt".

De hoogte is meestal onder de 800m, maar in het oosten kan deze 1500m bereiken. Een verscheidenheid aan geologische eenheden komen voor in de regio. Er is weinig verschil tussen de bodems van de Succulent Karoo en Nama Karo Biomen. Beiden zijn kalkrijke en zwak ontwikkelde bodems op een rots laag. De Olifant- en Doring-rivieren zijn de belangrijkste afwateringssystemen in het westen, met de Gouritz-rivier in het zuidoosten van de biotoop.

Het Succulent Karoo bioom wordt voornamelijk beïnvloed door weinig regenval in de winter en extreme droogte in de zomer. Omdat de regens cyclonaal zijn en niet het gevolg zijn van onweer, is het eroderend vermogen veel minder dan de regens binnen de zomer-regenval zones.

Zomer temperaturen boven 40°C zijn gebruikelijk. Mist komt vaak dichter bij de kust voor en vorst is zeldzaam. Droge- en hete bergwinden komen gedurende het hele jaar voor. De vegetatie wordt gedomineerd door kleine vetplanten. Het aantal vetplant-soorten is zeer hoog en ongeëvenaard in verhouding tot een droog gebied van deze omvang elders in de wereld.

Grasland

Grassland (G) - Bloemfontein Botanical Garden - Bloemfontein

De grasland bioom wordt vooral gevonden op het centrale plateau van Zuid-Afrika, de gebieden in het binnenland van KwaZulu-Natal en de Oost Kaap. De topografie bestaat uit plateaus en steile hellingen. De hoogtes variëren van zeeniveau tot bijna 2850m boven zeeniveau.

De graslanden worden gedomineerd door een enkele laag van grassen. De hoogte van deze grassen is afhankelijk van de regenval. De bomen zijn, behalve in enkele gelokaliseerde gebieden, afwezig. Door vorst, vuur en begrazing blijft het gras overheersen.

De grasland bioom wordt beschouwd als een bioom met een hoge biodiversiteit, slechts iets minder dan de Fynbos bioom. Zeldzame planten worden vaak gevonden in weilanden. Vooral in het gebied van het "Escarpment". Deze zeldzame soorten zijn vaak in gevaar, waaronder voornamelijk inheemse geofyten en bloeiende "grassen".

Restio

Restio (A/B) - Kogelberg National Park (Palmiet river) - Hermanus

Restio's, een afkorting voor planten van de Restionaceae familie, zijn verspreid over het zuidelijk halfrond; Zuid-Afrika, Zuid-Amerika alsmede Nieuw-Zeeland en Australië. Het overvloedigste zijn ze te vinden in Zuid-Afrika. Hier zijn de 350 inheemse soorten overwegend geconcentreerd aan de West Kaap.

De Flora-regio van de Kaap is het echte thuis van de Restionaceae familie waar ze een groot deel van het landschap domineren. Ze lijken uit de Cretaceous periode te dateren, zo'n 60 miljoen jaar geleden. Dit betekent dat ze er al waren lang voordat de grassen ontstonden. Op basis van de fossielen is het algemeen aanvaard dat de Restio van het oude Gondwana continent afstammen. Dit zou hun aanwezigheid van Zuid-Amerika tot Nieuw-Zeeland verklaren doordat de landmassa's nog niet van elkaar waren afgescheiden en de plantengroep zich al had verspreid in elk van de toekomstige gebieden van het zuidelijk halfrond.

Restio's komen over het algemeen voor op voedselarme zure bodems. Slechts 15 soorten komen voor op kalksteen bodems met alkaline zand tot 8 Ph. De bloemen zijn meestal klein en worden door de wind bestoven. Voornamelijk voorkomend uit het mediterrane klimaat zijn ze goed aangepast aan de zomer droogte. De meerderheid van de Restio's zijn winterhard tot ongeveer -7°C of -8°C. Sommige zijn taaier en bestand tegen temperaturen tot -14°C.

Aghulas

Fynbos (E) - De Hoop Nature Reserve - Aghulas

Kaap Agulhas is een rotsachtige heide op de West-Kaap. Het is geografisch de meest zuidelijke punt van het Afrikaanse continent, volgens de Internationale Hydrografische Organisatie, en vormt de scheidingslijn tussen de Atlantische en de Indische Oceaan. Kaap Agulhas is gelegen in de Overberg regio, 170 kilometer ten zuidoosten van Kaapstad.

Het is ten zuiden van Kaap Agulhas dat de warme Agulhas golfstroom, die van het zuiden langs de oostkust van Afrika stroomt, terugbuigt naar de Indische Oceaan. Terwijl hij terugbuigt snijdt hij grote waterstromen (Agulhas ringen) af, die afglijden naar de Zuid-Atlantische Oceaan en enorme hoeveelheden warmte en zout meenemen naar deze oceaan.

De rotsen die Kaap Agulhas vormen behoren tot de Tafelberg Groep. Ze zijn nauw verbonden met de geologische formaties die boven het aardoppervlakte uitsteken zoals de spectaculaire kliffen van de Tafelberg, Cape Point en Kaap de Goede Hoop.

Volgens de Zuid-Afrikaanse Nationale Parken, die het natuurgebied beheren, is de gemiddelde neerslag 400-600mm per jaar welke meestal in de winter valt.

De Agulhas vlakte beslaat 270.000ha semi-dor, laagland fynbos en renosterveld en is gelegen in de Floraregio van de Kaap Biodiversity Hotspot. Dit gebied is een wereldwijde belangrijke bewaarplaats van biodiversiteit, erkend door zijn hoge onvervangbaarheid en kwetsbaarheid. De diversiteit aan planten is opmerkelijk met bijna 2500 nu bekende soorten. De regio Agulhas is uniek door de grote verscheidenheid aan wetlands (zoetwaterbronnen, rivieren, riviermondingen, meren en moerassen) die zich voordoen binnen een relatief klein gebied.

Het is niet de bedoeling om hier alle soorten en variëteiten die worden geplant binnen dit gebied te noemen. Wij geven hier een serie foto's weer welke de basis vormen voor de beeldvorming met de latijnse namen van de belangrijkste plantensoorten op deze foto's.